Ukraina z bliska i z oddali

JESTEM FEMEN (Je suis Femen) reż.: Alain Margot, prod.: Szwajcaria 2014 (95 min)

w.: Roksana Szwaczko (Ksiusza), Anna Bucol (Ania), Aleksandra Szewczenko

Za sprawą słynnych protestów to­pless o Femen, ruchu społecznym utworzonym w 2008 roku w Kijowie, usłyszał cały świat. Organizowane przez Femen akcje to zawsze pieczołowicie zaplanowanie przedstawienia, idealnie wpisujące się w potrzeby współczesnych mediów, nastawionych na kontrowersje, szukających w każdym new­sie sensacji i emocji.

PLEMIĘ (Plemja) reż.: Myroslaw Słaboszpycki, prod.: Ukraina/Holandia 2014 (130 min)

w.: Grigorij Fesenko (Siergiej), Jana Noviková (Anna), Rosa Babij, Aleksander Dsiadewicz, Jarosław Bilecki, Iwan Tiszko, Aleksander Osadczyj, Aleksander Sidelnikow

Grand Prix (w sekcji Critics Week) na MFF w Cannes’2014; Europejska Nagroda Filmowa’2014 za reżyserskie odkrycie roku; Grand Prix oraz nagroda FIPRESCI na MFF w Erewanie’2014; nagroda za scenariusz na MFF w São Paulo’2014; nagroda za reżyserię na MFF w Salonikach’2014

Film pokazuje świat mło­dych pozbawiony dorosłych. Jeśli już się pojawiają, to jako oślizgłe typy, które wykorzystują dzieciaki (jak kierowcy ti­rów, którzy kupują sobie seksualne usługi młodocianych głu­choniemych dziewczyn) lub które są wykorzystywane przez młodzież (jak przechodzień z zakupami, który zostanie skato­wany i okradziony). Ponieważ przyroda nie lubi próżni, mło­dzi bohaterowie wytworzyli swój własny system zachowa­nia. Jest on prymitywny i niezwykle surowy. Nie ma w nim miejsca na żadne pozytywne uczucia. Rządzi tu bezwzględne prawo siły i pragmatyzmu. Nawet miłość zostaje zdeformo­wana, stając się koszmarem prowadzącym do tragedii.

PRZEWODNIK (Prowodyr) reż.: Oles Sanin, prod.: Ukraina 2014 (122 min)

w.: Stanisław Bokłan (Iwan Koczerga), Jeff Burrerll (Michael Shamrock), Anton Greene (Peter Shamrock), Andrij Haddad (Wasia), Jamala (Olga)

Nagroda za zdjęcia i rolę męską (S. Bokłan) na MFF w Odessie ’2014

Tytułowy przewodnik to mały chłopiec, który zostaje przewodnikiem niewidomego grajka, kobziarza. Rzecz dzieje się w latach 30. podczas wielkiego głodu na Ukrainie. Chłop­czyk zaś jest synem zamordowanego przez komunistów amerykańskiego inżyniera, budującego fabrykę traktorów w Charkowie. W wyniku splotu różnych okoliczności posia­da on tajne dokumenty, których nerwowo poszukuje NKWD.

MUZYKA Z EUROMAJDANU reż.: Dmitrij Mucharski, prod.: Ukraina 2014 (10 min)

Tren dla ofiar Majdanu. Najbardziej wstrząsające obrazy składają się na syntetyczną wizję wydarzeń, które z zapartym tchem śledził cały świat. Bez słowa komentarza – ten pełni tylko muzyka. Prosty i poruszający.

TRUDNE BRATERSTWO reż.: Jerzy Lubach, prod.: Polska 1998 (54 min)

Film powstały z inicjatywy Jerzego Giedroycia pod patronatem prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskie­go. Film przypomina mało znany epizod z historii XX wieku: sojusz polsko-ukraiński zawarty przez marszałka Józefa Piłsudskiego i atamana Semena Petlurę w 1920 roku w celu przeciwstawienia się Rosji Sowieckiej. O wydarzeniu tym, historii wspólnych działań przeciwko bolszewikom oraz próbach ustanowienia wolnej i suwe­rennej Ukrainy mówią przed kamerą: Jerzy Giedroyc, Norman Davies, Daniło Husar Struk, Arkadij Żukowski, Aleksander Kolańczuk, Wołodimir Serhijczuk, Wasyl Michalczuk, gen. Stefan Tarnawski, Józef Hartowski i Tadeusz Olszański.

CHOROBA MIŁOŚCI  (F 63.9 Bolezn’ljubwi)  reż.: Dmitrij Tomaszpolski, Alena Demianienko, prod.: Ukraina 2013 (82 min)

w.: Władimir Abazopulu (konstruktor), Denis Jasik (asystent), Aleksandr Ignatusza (generał), Swietłana Kriuczkowa (profesor Moijes), Oleg Ossina (Misza)

Zabawna komedia o miłości rodzącej się między lekarką specjalizującą się w chorobach przenoszonych drogą płciową, a astronautą przygotowującym się do tajnego eksperymentu kosmicznego. To opowieść o wzajemnej miłości i absolutnej harmonii tworzącej się na podwalinach prawdziwej wolno­ści, w którą wkraczają mieszkańcy postradzieckich krajów.

MÓJ PRZYJACIEL WRÓG reż.: Wanda Kościa, prod.: Polska 2013 (56 min)

Ta poru­szająca historia z czasów II wojny światowej opowiedziana merytorycznie i z empatią. Ostatnie wydarzenia na Ukrainie, potwierdzają nacisk, jaki położyła autorka na historyczne znaczenie pamięci i narodowej tożsamości.

ZAUFANY PIŁSUDSKIEGO reż.: Jolanta Kessler, prod.: Polska 2014 (55 min)

w.: Jacek Chojecki (młody Henryk Józewski), Andrzej Wiśniewski (Henryk Józewski), Andrzej Chudy (Józef Piłsudski)

Henryk Jan Józewski (1892-1981) w 1915 roku został za­stępcą Komendanta POW w Kijowie. Był współtwórcą siatki wywiadowczej na Związek Sowiecki. W ukraińskim rządzie Semena Petlury był wiceministrem spraw wewnętrznych.

Kilka najważniejszych elementów biografii Hen­ryka Józewskiego. Jest jeszcze cała sfera związana z jego malarstwem (obrazy są w Muzeum Narodowym), przyjaźni z ludźmi kultury (skamandryci, Maria Dąbrowska).

PIANO reż.: Vita Maria Drygas, prod.: Polska 2015 (41 min)

Wyróżnienie Specjalne Jury (w Konkursie Polskim) na Krakowskim Festiwalu Filmowym’2015

Pierwsze pianino pojawiło się na Majdanie szóstego grudnia. Studentka konserwatorium Antonetta Misczenko zobaczyła jak trzech mężczyzn niesie je na barykady. W ra­zie strzałów skutecznie chroniłoby przed kulami. Dla młodej pianistki ten instrument to sacrum, musiała go bronić. Obie­cała przychodzić codziennie na Majdan grać Chopina i hymn Ukrainy. Tak ocaliła pianino.

DYBUK. RZECZ O WĘDRÓWCE DUSZ reż.: Krzysztof Kopczyński, prod.: Polska/Ukraina/Szwecja 2015 (86 min)

Srebrny Lajkonik dla najlepszego filmu dokumentalnego na Krakowskim Festiwalu Filmowym’2015; nagroda FIPRESCI dla najlepszego filmu dokumentalnego na MFF w Odessie’2015

Cadyk Nachman – założyciel ruchu bracławskich cha­sydów, nauczał swoich zwolenników w dwóch ukraińskich miastach – Humaniu i Bracławiu. Nachman urodził się cztery lata po 1768 roku, kiedy to zbuntowani chłopi i Kozacy pod przywództwem Gonty i Żeleźniaka, obecnie uważanych na Ukrainie za bohaterów narodowych, wymordowali tysiące mieszkańców Humania – głównie Żydów i Polaków.

Jak co roku, w przededniu wydarzeń na Majdanie tysiące chasydów z 70 krajów odwiedzają grób rebego Nachmana w Humaniu. Narasta konflikt wokół ustawie­nia w Humaniu pomnika Gonty i Żeleźniaka, planowanego już od 40 lat. Chasydzi są rozzłoszczeni pomysłem upamięt­niania odpowiedzialnych za rzeź.

Wygląda na to, że tylko jeden człowiek nie jest za­interesowany sporami na tle religijnym, narodowym czy ekonomicznym. W Bracławiu stary Wołodia, opiekun cmentarza żydowskiego, prowadzi proste i ubogie życie w domu zbudowanym na starych piwnicach, w których rebe Nachman dyktował swoje dzieła ulubionemu ucznio­wi, Natanowi.  W tych podziemiach, w opuszczonej synagodze, na cmen­tarzach i w przestworzach dryfują niezliczone dusze zmar­łych. Dybuki – ukarane duchy, próbują wydostać się z tego świata.

MÓJ DOM (Jáma) reż.: Jiři Stejskal,  prod.: Czechy 2014 (84 min)

Natasza Jurczenko żyje pod jednym dachem z dwoma mężami. Wspólnie troszczą się o czwórkę swoich dzieci, trzódkę prosiąt i stadko wszędobylskich kóz. W środku ro­dzinna idylla. Dla firmy deweloperskiej natomiast są solą w oku, bo ich chata stoi pośrodku… osiedla mieszkaniowego w Kijowie. Mieszkańców domu cechuje wieczny optymizm. Nie tracą go nawet wtedy, kiedy wychodzi na jaw, że ich – do niedawna – prawosławna córka została świadkiem Jehowy. „Mój dom” mówi o podtrzymywaniu rodzinnej harmonii wbrew wszystkim okolicznościom i problemom. I o tym, by za wszelką cenę trzymać się swego skrawka ziemi.

KARUZELA (Karusiel) reż.: Nikon Romanczenko, prod.: Ukraina 2014 (15 min)

Para młodych ludzi zamierza wyjechać z kraju. Rodzice dziewczyny od dawna są po rozwodzie. Ale oboje niepokoją się związkiem córki. Chłopak robi podejrzane zdjęcia na zlecenie. Dziewczyna próbuje odnaleźć się jakoś w tym wszystkim.