Drugie życie kina

PIESKIE ŻYCIE reż.: Charles Chaplin, prod.: USA 1918 (33 min)

w.: Charles Chaplin (Charlie), Edna Purviance (piosenkarka w barze), Sydney Chaplin (właściciel), Henry Bergman (grubas), Charles Riesner (urzędnik), Albert Austin (złodziej), Alf Reeves (gość w barze)

W  „Pieskim życiu” Chaplin wykorzystuje często powtarzany później trik i każe swojemu bohaterowi zaopiekować się istotą jeszcze słabszą od niego samego. Decyzja o przygarnięciu pewnego czworonoga wypływa z potrzeby odczuwania bliskości w świecie, który na każdym kroku demonstruje swoje okrucieństwo.

PIELGRZYM reż.: Charles Chaplin, prod.: USA 1923 (40 min)

w.: Charles Chaplin (Charlie), Edna Purviance (dziewczyna), Kitty Bradbury (matka dziewczyny), Mack Swain (duży diakon), Loyal Underwood (mały diakon), Charles Riesner (oszust)

Flirtującego z konwencją westernu „Pielgrzyma” warto zapamiętać przede wszystkim dla dwóch genialnych scen. W początkowych partiach filmu Chaplinowski włóczęga w wyniku zaskakującego zbiegu okoliczności musi się wcielić w rolę małomiasteczkowego proboszcza. Bohater improwizuje wówczas kazanie o Dawidzie i Goliacie. Równie pomysłowo wypada ostatnia scena „Pielgrzyma” ukazująca tytułowego bohatera na pograniczu amerykańsko- meksykańskim.

PANCERNIK POTIOMKIN - reż.: Siergiej Eisenstein, prod.: Związek Radziecki 1925 (75 min)

w.: Aleksandr Antonow (Grigorij Wakulenczuk), Władimir Barskij (kpt. Golikow), Grigorij Aleksandrow (por. Ippolit Gilerowskij)

Części pierwsza i druga relacjonują wybuch buntu. Wśród załogi narasta wrzenie, marynarze odmawiają jedzenia nieświeżego mięsa; próba surowych represji kończy się odmową strzelania do opornych – nakrytych brezentową płachtą – i zbrojną rewoltą załogi, która rozprawia się z oficerami, wrzucając ich do morza, ale też śmiercią przywódcy marynarzy, Wakulenczuka, wzywającego do niewykonania rozkazu, a potem, podczas walki, ginącego od kuli. Część trzecia – „żałobna” – opisuje zamglony port w Odessie, uroczystości pogrzebu Wakulenczuka i podniesienie czerwonej flagi na okręcie. Część czwartą – „schody odeskie” – rozpoczynają sceny solidaryzowania się ludności miasta ze zbuntowanymi marynarzami.

ŚPIEWAK JAZZBANDU reż.: Alan Crosland, prod.: USA 1927 (88 min)

w.: Al Jolson (Jakie Rabinowitz), May McAvoy (Mary Dale), Warner Oland (kantor), Otto Lederer (Moishe Yudelson)

Oscar honorowy’1929 dla pierwszego filmu dźwiękowego

Opowieść o synu żydowskiego kantora, który opuszcza rodzinę, by zostać artystą jazzowym, doprowadzając swego ojca do wyparcia się marnotrawnego dziecka.
Film zapisał się w historii kina tym, że był pierwszym pełnometrażowym filmem fabularnym z mówionymi kwestiami dialogowymi.

TRAMWAJ ZWANY POŻĄDANIEM reż.: Elia Kazan, prod.: USA 1951 (122 min)

w.: Vivien Leigh (Blanche DuBois), Marlon Brando (Stanley Kowalski), Kim Hunter (Stella Kowalski), Karl Malden (Mitch)

Oscary ’1952 za najlepszą rolę kobiecą (V. Leigh), drugoplanową rolę męską (K. Malden), drugoplanową rolę kobiecą (K. Hunter) oraz scenografię; Złoty Glob ’1952 za drugoplanową rolę kobiecą (K. Hunter); Nagroda Specjalna Jury oraz nagroda za najlepszą rolę kobiecą (V. Leigh) na MFF w Wenecji ’1951.

Blanche DuBois (Vivien Leigh) to niestabilna emocjonalnie, wciąż całkiem atrakcyjna kobieta w średnim wieku, niegdyś prawie dama i najładniejsza dziewczyna w okolicy, dzisiaj alkoholiczka i mitomanka. Blanche jest także zdesperowana. Jedynym jej kapitałem są dawne marzenia i parę całkiem jeszcze modnych kiecek. Pakuje to wszystko do jednej walizki i przyjeżdża do mieszkającej w Nowym Orleanie siostry, Stelli, od niedawna żony grubiańskiego macho (Marlon Brando). Stanley chce jak najszybciej wykurzyć Blanche z domu, nie wierzy w jej siostrzaną miłość, szybko wychodzą zresztą na jaw sekrety kobiety, które chciałaby ukryć za wszelką cenę.

DO UTRATY TCHU reż.: Jean-Luc Godard, prod.: Francja 1960 (90 min)

w.: Jean Seberg (Patricia Franchini), Jean- Paul Belmondo (Michel Poiccard/Laszlo Kovacs), Daniel Boulanger (inspektor policji), Henri-Jacques Huet (Antonio Berrutti)

Srebrny Niedźwiedź za reżyserię na MFF w Berlinie ’1960

Klasyk francuskiej nowej fali. Młody awanturnik, podróżując skradzionym samochodem z Marsylii do Paryża, zabija ze znalezionego w samochodzie pistoletu policjanta z patrolu drogowego i spotyka na Polach Elizejskich studiującą we Francji Amerykankę. Zadurzony w niej, usiłuje utrwalić ten związek. Co prowadzi do tragicznych konsekwencji.

CO SIĘ ZDARZYŁO BABY JANE reż.: Robert Aldrich, prod.: USA 1962 (133 min)

w.: Bette Davis (Baby Jane), Joan Crawford (Blanche), Victor Buono (Edwin), Marjorie Bennett (jego matka)

Były dwie siostry: Jane i Blanche. Jane, jako sześcioletnia dziewczynka, zrobiła karierę na deskach variété u boku pomysłowego ojca, aktora. Publiczność szalała za nią. Sprzedawano lalki ochrzczone jej imieniem, wdzięczne blondaski w białych sukienkach. Później się wszystko skończyło. Jane nie miała talentu. Wypłynęła natomiast jej siostra. Została zaangażowana przez Hollywood, stała się gwiazdą. Baby Jane, na żądanie Blanche, dawano także role. Ale je kładła. Karierę Blanche przerwał nieszczęśliwy wypadek, który spowodowała zazdrosna Jane.

JULES I JIM reż. François Truffaut, prod.: Francja 1962 (105 min)

w.: Jeanne Moreau (Catherine), Oskar Werner (Jules), Henri Serre (Jim), Vanna Urbino (Gilberte)

Nagroda za reżyserię na MFF w Mardel Plata ’1962

Dzisiaj „Jules i Jim” wydaje się propozycją dosyć niewinną, ale na początku lat 60. ta rozgrywająca się w drugiej dekadzie XX wieku opowieść o erotycznym trójkącie łączącym seksowną Catherine (w tej roli zjawiskowa Jeanne Moreau) z dwójką zakochanych w niej przyjaciół, Austriaka i Francuza, czyli tytułowych Julesa i Jima, wywołała skandal i długą prasową dyskusję na temat niefrasobliwości nowego pokolenia filmowej młodzieży.

2001: ODYSEJA KOSMICZNA reż.: Stanley Kubrick, prod.: USA/Anglia 1968 (160 min)

w.: Keir Dullea (dr Dave Bowman), Gary Lockwood (dr Frank Poole), William Sylvester, (dr Heywood R. Floyd), Daniel Richter (obserwator Księżyca), Leonard Rossiter (dr Andrei Smyslov)

Oscar ’1969 za efekty specjalne; BAFTA Awards ’1969 za zdjęcia, scenografię i dźwięk; David di Donatello Award ’1969 za najlepszy film zagraniczny

Jeden z najwybitniejszych filmów fantastycznych w historii kina. Składa się z trzech luźno powiązanych ze sobą elementów. Akcja pierwszego epizodu rozgrywa się w czasach prehistorycznych, drugi opisuje odkrycie na Księżycu tajemniczego monumentu, a trzeci opowiada o zagrożonych przez zbuntowany komputer kosmonautach.

MECHANICZNA POMARAŃCZA reż.: Stanley Kubrick, prod.: Anglia 1971 (137 min)

w.: Malcolm McDowell (Alexander DeLarge), Patrick Magee (Frank), Anthony Sharp (minister spraw wewnętrznych), Michael Bates (szef straży więziennej), Warren Clarke („Dim”), James Marcus (Georgie), Godfrey Quigley (kapelan

Zachowanie Alexa wzbudza żądzę odwetu wśród jego niedoszłych ofiar, które w zapiekłej nienawiści niemal dorównują swemu oprawcy. Co więcej, na agresji i przymusie zostaje ufundowany cały porządek społeczny filmowego świata. Podczas pobytu w więzieniu Alex zostaje poddany nowatorskiej terapii mającej uczynić z niego porządnego obywatela. Choć bohater rzeczywiście wyrzeka się skłonności do przestępstwa, kończy resocjalizację jako jednostka bezwolna i pozbawiona wszelkiej podmiotowości.

KOLOR PURPURY reż.: Steven Spielberg, prod.: USA 1985 (154 min)

w.: Danny Glower (Albert), Whoopi Goldberg (Celie Johnson), Margaret
Avery (Shug Avery), Oprah Winfrey (Sofia), Willard E. Pugh (Harpo Johnson), Akosua Busia (Nettie Harris)

Złoty Glob ’1986 za najlepszą rolę kobiecą (W. Goldberg)

Akcja rozgrywa się w stanie Georgia na początku XX wieku. Film jest historią Celie, wylęknionej czarnoskórej kobiety z traumą kazirodczych stosunków z własnym ojcem, bitą przez męża i czwórkę jego dzieci z pierwszego małżeństwa. Celie nigdy nie miała wielkich oczekiwań wobec życia, uważała, że przemoc wobec niej jest naturalną koniecznością. Sytuacja zmieniła się, kiedy los zetknął ją z dwiema
wspaniałymi kobietami: seksowną piosenkarką Shug Avery oraz wyemancypowana Sofią.

WIELKI BŁĘKIT reż.: Luc Besson, prod.: Francja/USA/Włochy 1988 (119 min)

w.: Rosanna Arquette (Joanna Cross), Jean-Marc Barr (Jacques Mayol), Jean Reno (Enzo Molinari), Paul Shenar (dr Laurence)

Cezary ’1989 za muzykę i dźwięk

Kilkunastoletni Jaques Mayol stracił ojca w tragicznych okolicznościach: zaginął on nurkując podczas połowu. To zdarzenie zaszczepiło w chłopcu przekonanie, że wodna otchłań jest chciwym i groźnym żywiołem, ale także fascynującą skarbnicą tajemnic. Odtąd będzie się starał zmierzyć z potęgą oceanu, bijąc kolejne rekordy w nurkowaniu.

PRZEŁAMUJĄC FALE reż.: Lars von Trier, prod.: Dania/Szwecja/Francja 1996 (159 min)

w.: Emily Watson (Bess McNeill), Stellan Skarsgård (Jan Nyman), Katrin Cartlidge (Dodo Mc Neill), Jean-Marc Barr (Terry), Adrian Rawlins (dr Richardson)

Wielka Nagroda Jury na MFF w Cannes’1996; Europejskie Nagrody Filmowe’1996 za najlepszy film i rolę kobiecą (E. Watson); Cezar ’1997 za najlepszy film zagraniczny

Bess, rozmawiająca z Bogiem wychowanka purytańskiej gminy protestanckiej, i Jan, znający świat operator pływającej platformy naftowej, biorą ślub, zewnętrzny wyraz spajającego ich bez reszty uczucia. Po miodowym tygodniu helikopter zabiera Jana do pracy. na platformu, gdzie Jan ulega wypadkowi i zostaje sparalizowany.