REJS NA KARAIBY
Na Wyspach Karaibskich przez lata pojawiło się szereg kinematograficznych perełek, często o wadze znacznie przewyższającej znaczenie tychże wyspiarskich krajów w globalnym układzie sił. Szczególną wyspą jest tu zwłaszcza Jamajka, której kolory i filozofię rozsławili jej muzycy, na czele z Bobem Marleyem. Zresztą muzyka przenika tamtejsze filmy, stanowi ich jądro i nadaje im specyficzną duszę..
OFIARA (Yoole)
reż.: Moussa Sene Absa
scen.: Moussa Sene Absa
zdj.: Moussa Sene Absa
muz.: El Hadj Ndiaye Wasis Diop
prod.: Senegal/Barbados 2011 (75 min)
W kwietniu 2006 roku na wschodnim wybrzeżu Barbadosu znaleziono dryfującą łódź. W środku znajdowało się 11 ciał Senegalczyków, którzy 4 miesiące wcześniej próbowali przedostać się do Ameryki. Widok ten nikogo z miejscowych nie dziwi – co dzień młodzi ludzie szukają starych łajb łudząc się, że uda im się wydostać z kraju ubóstwa i znaleźć swoje szczęście. Poza pragnieniem szczęścia nie mają żadnego celu – nie liczy się czy dopłyną do Europy czy Ameryki Północnej. Wszędzie i tak będzie lepiej. Moussa Sene Absa postanowił przyjrzeć się bliżej historiom młodych ludzi, którzy ryzykują życiem podążając za iluzją. Z rozmów z młodymi Senegalczykami wyłania się obraz kraju pogrążonego w ubóstwie i głodzie oraz zarażonego korupcją.
Ciekawe zabiegi stosowane przez reżysera, m.in. tworzenie oryginalnej narracji przez przeplatanie zdjęć archiwalnych przedstawiających wypowiedzi elity politycznej, na czele z prezydentem Abdoulaye Wade, z obrazami pokazującymi zwykłych ludzi szukających ucieczki od monotonii w rapie, sprawiają że z dokumentu o młodych ludziach – co zdawało się widzowi na początku filmu – wyłania się społeczno-polityczny kolaż kraju określanego przez przepaść między różnymi grupami społecznymi. Reżyser „Ofiary” nie celował w najniższe emocje, nie przedstawiał dramatów jednostkowych, nie pokazywał wylewanych łez. Dzięki tym zabiegom film jeszcze bardziej poraża i przytłacza. Bez żadnych pretensji eksponuje - nie do zaakceptowania dla widza europejskiego - senegalską „normalność”.
PIERWSZY RASTA (Le premier rasta)
reż.: Hélène Lee, Christophe Farnarier
scen.: Hélène Lee
zdj.: Christophe Farnarier
w.: Leonard Percival Lowell
prod.: Francja/Mauritius 2010 (86 min)
Głównym bohaterem dokumentu jest Leonard Lowell, jeden z założycieli ruchu rasta. Z racji swojego marynarskiego fachu sporo podróżował po świecie poznając leninowską Rosję czy Harlem. Czerpiąc inspirację z czarnego nacjonalizmu Marcusa Garveya, powrócił na Jamajkę jako agitator antykolonializmu.
POD CIŚNIENIEM (Pressure)
reż.: Horace Ové
scen.: Horace Ové, Samuel Selvon
zdj.: Michael J. Davis
muz.: Boy Wonder
w.: Herbert Norville (Tony), Oscar James (Colin), Frank Singuineau (Lucas) Lucita Lijertwood (Bopsie), Sheila Scott-Wilkenson (siostra Lousie), Ed Devereaux (policjant), Archie Pool (Oscar), Marlene Davis (Marlene)
prod.: Wielka Brytania 1976 (120 min)
Film jest wyjątkowo śmiały w pokazywaniu dokonującej się w Wielkiej Brytanii lat 70-tych instytucjonalizacji rasizmu i brutalności policji. Opowiada historię Tony’ego, młodego londyńczyka posiadającego przodków wywodzących się z Trynidadu, co zdaje się determinować jego dorosłe życie. Mimo dobrego wykształcenia nie może znaleźć pracy odpowiadającej jego kwalifikacjom. Rodząca się z tego powodu frustracja sprawia, że otwiera się na wiele radykalnych pomysłów.
ROCKERS
reż.: Ted Bafaloukos
scen.: Ted Bafaloukos
zdj.: Peter Sova
muz.: Wally Badarou
w.: Leroy 'Horsemouth' Wallace (Horsemouth), Richard “Dirty Harry” Hall (Dirty Harry), Lester Bullocks (Dillinger), Big Youth (Big Youth), Monica Craig (Madgie), Errol Brown (Natty Garfield), Leroy Smart (on sam), Robbie Shakespeare (on sam), Gregory Isaacs (on sam), Jacob Miller (Jaces)
prod.: Jamajka 1978 (100 min)
Mówi Ted Bafaloukos:
[…] „Rockersi” to dziwny film. Można powiedzieć, że brakuje w nim standardowych jamajskich symboli, takich jak palmy czy plaża. Oczywiście zrobiłem to celowo. Od początku myślałem o tej produkcji jak o piosence, a więc podstawową kwestią nie była kompatybilność elementów fabuły, ale pytanie o to, co chciałbym pominąć. Cudowna rzecz dla reżysera, który zawsze ma świadomość, że w filmie nie można „zmieścić” wszystkiego. Postępowałem więc zgodnie z dewizą przekazaną mi przez moją niewykształconą, aczkolwiek bardzo mądrą babcię: „Rysuj tak by nie przeładować”. I w tym filmie postanowiłem przestać być filmowcem, a zacząć artystą. Ta produkcja jest dla mnie wyjątkowa. Zresztą sam proces powstawania filmu - był delikatnie mówiąc - zawiły. Tworzyliśmy go w czasie wojen gangów. Codziennie na ulicach ginęło mnóstwo ludzi, zwłaszcza że niemal każdy posiadał broń palną. Żyłem w ciągłym strachu, że za chwilę zastrzelą jakiegoś aktora albo kogoś z załogi. To był czas idiotów do momentu aż pojawił się Bob Marley. Był bohaterem dlatego, że próbował ustanowić jakiś porządek. Jego wysiłek, aby doprowadzić do rozejmu i pokoju, był ogromny i sprawił, że wiele istnień ludzkich zostało uratowanych od bezsensownej śmierci w imię „niczego”. Reggae dało ludziom poczucie tożsamości – każdy w Kingston mógł w końcu powiedzieć: „Mam teraz flagę, mam naród, Boga. Pieprzyć białych”. Kluczową postacią w ruchu był Marcus Garvey, który próbował zorganizować czarnych i przekonać ich do powrotu do Afryki. Fala rasizmu przelała się przez cały kraj. […]
RODAK (Countryman)
reż.: Dickie Jobson
scen.: Dickie Jobson, Michael Thomas
zdj.: Dominique Chapuis
muz.: Wally Badarou
w.: Countryman (on sam), Hiram Keller (Bobby Lloyd), Carl Bradshaw (kpt. Benchley), Basil Keane (płk Sinclair), Freshey Richardson (Mosman), Kristina St Clair (Beau Porter), Jahman (on sam), Munair Zacca (Periera), Buster Jameson (Ezechiel), Jim Newman (Larry)
prod.: Jamajka 1982 (102 min)
„Rodak” to współczesna bajka z Jamajki opowiadająca historię Jamajczyka (rybaka) ratującego Amerykanów poszkodowanych w katastrofie lotniczej. Dobry uczynek nie przyniesie mu jednak niczego dobrego, a wręcz przeciwnie – od tego momentu zaczną się jego kłopoty.
RÓG OBFITOŚCI (El cuerno de la abundancia)
reż.: Juan Carlos Tabío
scen.: Arturo Arango, Juan Carlos Tabío
muz.: Lucio Godoy
w.: Paula Ali (Asunción), Tahimi Alvariño (Nadia), Vladimir Cruz (Jacinto), Laura De la Uz (Zobeida), Mirta Ibarra (Charo)
prod.: Hiszpania/Kuba 2008 (108 min)
Pewnego dnia na mieszkańców kubańskiego miasteczka Yaraguey jak grom z jasnego nieba spada wiadomość, że ktoś spośród nich, o nazwisku Castiñeira, został spadkobiercą ogromnej fortuny, zdeponowanej przez XVIII-wiecznych mnichów w angielskim banku. Ta informacja wywołuje w spokojnej dotąd osadzie ogromne poruszenie. Problem w tym, że w Yaraguey mieszka wielu Castiñeirów i trzeba ustalić, który z nich jest właściwym spadkobiercą. Wszyscy Castiñeira muszą więc udowodnić prawdziwość swojego nazwiska i tym samym prawo do spadku. Okazuje się, że droga do bogactwa jest pełna trudów i nie lada wyrzeczeń.
Zwariowana hiszpańsko-kubańska komedia o niecodziennym wydarzeniu, które odmienia życie mieszkańców małego miasteczka.
SUITE HABANA
reż.: Fernando Pérez
scen.: Fernando Pérez
zdj.: Raúl Pérez Ureta
muz.: Ernesto Cisneros, Edesio Alejandro
w.: Heriberto Boroto, Iván Carbonell, Francisco Cardet, Francisquito Cardet, Julio Castro, Ernesto Díaz, Amanda Gautier, Waldo Morales, Raquel Nodal, Norma Pérez
prod.: Kuba 2003 (84 min)
Stara kobieta aby przeżyć sprzedaje na ulicy pozornie bezwartościowe, własnoręcznie wykonane stożki orzechowe; mężczyzna opiekuje się schorowanym członkiem rodziny a wieczorami wymyka do kościoła, w którym gra na saksofonie; robotnik po pracy tańczy w balecie a wiecznie uśmiechnięty wdowiec opiekuje się swoim synem z zespołem Downa. Film „Suite Habana” jest czułym albumem fotograficznym prezentującym codzienne życie Kubańczyków - ludzi z trudną codziennością, którzy potrafią znaleźć radość życia w religii i pogoni za nieosiągalnymi marzeniami.
WOLNY CZŁOWIEK (Man Free)
reż.: Kinsey Beck
scen.: Kinsey Beck
zdj.: Kinsey Beck
muz.: Kinsey Beck
w.: Perry Henzell, Brushy One String
prod.: USA/Jamajka 2011 (55 min)
Reżyser podąża śladem kilku osób marzących o odbudowie wyspy i poukładaniu swojego życia na nowo. Jedną z nich jest barwny taksówkarz „Master Blaster”, który mimo wielu przeciwności losu (zatrzymania za handel narkotykami w USA, pobytu w więzieniu, deportacji, wypadku samochodowego) założył własną firmę transportową. Niedaleko niego mieszka młoda Jamajka, która wbrew rodzinie, założyła prężnie działającą piekarnię. Do domu wracają tą samą drogą, przy której rozpościera się plantacja marihuany.
BOGOWIE HAITAŃSKIEGO VOODOO (Divine Horsemen - The Living Gods of Haiti)
reż.: Maya Deren, Cherel Ito
scen.: Maya Deren
zdj.: Maya Deren
muz.: Cherel Ito
prod.: USA/Haiti 1985 (52 min)
Obraz pokazuje świat, w którym przenikają się mity i życie. Zmarli wcielają się w przenikające kosmos energie - bóstwa zwane loa, stając się boskimi jeźdźcami. Nawiedzają one swych wyznawców podczas tanecznych rytuałów. Nawiedzona osoba staje się naczyniem dla potężnej mocy. Autorka przedstawia dość skomplikowaną hierarchię loa: każde z nich, jak żywa osoba, posiada swoje charakterystyczne cechy, atrybuty i dziedziny, którymi się zajmuje.
KINYARWANDA
reż.: Alrick Brown
scen.: Alrick Brown
zdj.: Daniel Vecchione
muz.: John Jennings Boyd
w.: Edouard Bamporiki (Emmanuel), Cassandra Freeman (podporucznik Rose), Marc Gwamaka (Patrique), Hadidja Zaninka (Jeanne), Mutsari Jean (Mufti), Cleophas Kabasita (Francine), Hassan Kabera (Ishmael), Mazimpaka Kennedy (Ojciec Pierre), Assumpta Micho (Maryam)
prod.: Rwanda/USA/Jamajka 2011 (96 min)
Nagroda publiczności na MFF w Sundance’2011
Jest to wielowątkowa opowieść, trzymająca w ciągłym napięciu. To również historia miłości kobiety z plemienia Tutsi oraz mężczyzny z Hutu, którzy rozwijają swój związek mimo konfliktu. Jest ksiądz, który w obliczu otaczającego horroru, traci wiarę we własne przekonania i Boga. Jest też młody żołnierz, który z dala od domu stara się nie zgubić siebie, ale też działać w imię większego dobra. Sześć historii tworzy obraz życia i ludzkiej wytrwałości podczas wydarzeń z kwietnia 1994 roku.
KUBA. AFRYKAŃSKA ODYSEJA (Cuba, une odyssée africaine)
reż.: Jihan El Tahir
scen.: Jihan El Tahir
zdj.: Jihan El Tahir
prod.: Egipt / Angola / Kuba 2007 (59 min)
Opowieść o zimnej wojnie na kontynencie afrykańskim oraz o kubańskich oddziałach guerillas, wspierających rewolucję na Czarnym Lądzie.
Film opowiada o latach 1961-89 i roli Fidela Castro na Czarnym Lądzie, walce Che Guevary o wolność Konga czy zwycięskiej bitwie w Cuito Cuanavale w Angoli.
MARLEY
reż.: Kevin Macdonald
scen.: Kevin Macdonald
zdj.: Mike Eley, Alwin H. Kuchler, Wally Pfister
w.: Bob Marley, Ziggy Marley, Jimmy Cliff, Rita Marley, Cedella Marley, Chris Blackwell, Lee Perry, Cindy Breakspeare, Peter Marley, Bunny Wailer
prod.: USA/Anglia/Jamajka 2012 (144 min)
Dokument starannie udokumentowany, sprawnie zmontowany, wzbogacony nieprezentowanymi dotąd materiałami archiwalnymi z występów gwiazdora.
MIASTO SŁOŃCA (Ghosts of Cité Soleil)
reż.: Asger Leth
scen.: Asger Leth
zdj.: Asger Leth, Milos Loncarevic, Frederik Jacobi
muz.: Jerry "Wonder" Duplessis, Wyclef Jean
w.: Jean Winson (2pac), Jean Wyclef, James Petit Frère (Bily), Éleonore Senlis (Lele)
prod.: Dania /USA 2006 (88 min)
Przez cały film obserwujemy zmagania dwóch braci z członkami swojego gangu, jak i ze sobą nawzajem. Na początku jesteśmy zapewniani, słowami samych bohaterów, że ich braterska miłość jest dozgonna, jednak w miarę upływu czasu ich kontakty stają się coraz bardziej wrogie.
MOLOCH TROPICAL
reż.: Raoul Peck
scen.: Raoul Peck, Jean-René Lemoine
zdj.: Eric Guichard
muz.: Aleksiej Aigi
w.: Zinedine Soualem (Jean de Dieu Théogène), Sonia Rolland (Michaëlle), Mireille Metellus (Rachel Corvington), Nicole Dogue (Anne Labuche), Gessica Geneus (Odette Vilbrun), Oris Erhuero (John Baker), Tasha Homan (Sharon Temple), Elli Medeiros (śpiewaczka)
prod.: Haiti/Francja 2009 (107 min)
W twierdzy znajdującej się na szczycie góry, oficjalnie demokratycznie wybrany prezydent i jego najbliżsi współpracownicy przygotowują się do uroczystości państwowych. Mają się na nich pojawić zagraniczni dygnitarze i szefowie wielu państw. W dniu planowanych obchodów na ulicach wybucha duży bunt. Naród nie chce być dłużej marionetką w rękach rządzących.
NIERÓWNA WALKA (The Harder They Come)
reż.: Perry Henzell
scen.: Perry Henzell, Trevor D. Rhone
zdj.: Peter Jessop, David MacDonald, Franklyn St. Juste
muz.: Jimmy Cliff, Desmond Dekker, The Slicker
w.: Jimmy Cliff (Ivanhoe "Ivan" Martin), Janet Bartley (Elsa), Carl Bradshaw (Jose), Res Daniel Hartman (Pedro), Basil Keane (kaznodzieja), Bob Charlton (Hilton), Winston Stona (detektyw Ray Jones), Elijah Chambers (Longa), Bobby Loban (Fitz), Karl Leslie (Freddie)
prod.: Jamajka 1972 (120 min)
Opowieść o chłopaku z prowincji, marzącym o muzycznej karierze w Kingston, przybiera kształt klasycznego filmu gangsterskiego. Młodzik szybko odkrywa, że światy biznesu płytowego, lokalnych gangsterów i miejskiej policji są powiązane i niemożliwe do przezwyciężenia.
