GIANNI AMELIO

 

GIANNI AMELIO (ur. 20 stycznia 1945r. we włoskim San Pietro) - reżyser i scenarzysta. Ukończył filozofię na Uniwersytecie Rzymskim. Jest jednym z najczęściej nagradzanych współczesnych reżyserów włoskich. W początkach swojej kariery pracował jako asystent reżysera z Vittorio de Seta oraz Lilianą Cavani. Uważany jest (razem z Tornatore, Benignim, Avatim oraz Rubinim) za jednego z czołowych twórców włoskiego kina lat 90-tych. Zadebiutował  filmem "Koniec gry" zrealizowanym w 1970r. Renomę międzynarodową przyniosły mu takie obrazy jak "Miasto słońca", "Śmierć przy pracy" i "Mały Archimedes". Uznanie krytyki zdobył po zrealizowaniu nawiązującego do neorealizmu filmu "Złodziej dzieci", nagrodzonego na MFF Cannes. Z kolei nominację do Oskara oraz Europejską Nagrodę Filmową przyniosły mu "Otwarte drzwi", zaś kolejne trofea wywiózł aż trzykrotnie z Wenecji za "Lamericę" "Klucze do domu" i "Tak się śmiali". Gianni Amelio z powodzeniem sięga po różne gatunki filmowe - równie chętnie tworzy obrazy metafizyczne, dramaty psychologiczne czy współczesne moralitety.

 

UGODZIĆ W SERCE (Colpire al cuore) - 1982
CHŁOPCY Z ULICY PANISPERNA (I ragazzi di via Panisperna) - 1989
OTWARTE DRZWI (Porte aperte) - 1990
ZŁODZIEJ DZIECI (Il ladro di bambini) - 1992
LAMERICA - 1994
KLUCZE DO DOMU (Le chiavi di casa) - 2004
ZAGINIONA GWIAZDA (La stella che non c'e) - 2006
ECHA DZIECIŃSTWA (Cosi rideverano) - 1998
MIASTO SŁOŃCA (Latta del sole) - reż. Gianni Amelio, Włochy 1973
BERTOLUCCI WEDŁUG KINA (Bertolucci secondo il cinema) - reż. Gianni Amelio, Włochy 1976
ŚMIERĆ PRZY PRACY (La morte al lavoro) - reż. Gianni Amelio, Włochy 1978
EFEKTY SPECJALNE (Effetti speciali) - reż. Gianni Amelio, Włochy 1978
MAŁY ARCHIMEDES (Il Picollo Archimede) - reż. Gianni Amelio, Włochy 1979
KONIEC GRY (La fine del gioco) - reż. Gianni Amelio, Włochy 1970

Ugodzićw serce (Colpire al cuore)
reż.: Gianni Amelio; scen.: Gianni Amelio, Vincenzo Cerami; zdj.: Tonino Nardi; muz.: Franco Piersanti, Nicola Piovani; Włochy 1983 (105 min)
w.: Jean-Louis Trintignant (Dario), Fausto Rossi (Emilio), Laura Morante (Giulia), Sonia Gessner (matka Emilia), Vanni Corbellini (Sandro Ferrari), Laura Nucci (matka Daria), Matteo Cerami (Matteo)
Nagroda Włoskich Krytyków Filmowych’ 1983 za scenariusz

Piętnastoletni Emilio jest świadkiem zamachu, w którym ginie terrorysta. Chłopiec rozpoznaje w nim ucznia swojego ojca, częstego gościa w ich domu. Chce powiadomić policję, ale ojciec surowo mu tego zabrania. Jakiś czas potem Emilio spotyka na ulicy narzeczoną zabitego terrorysty i opowiada o tym ojcu, który i tym razem nakazuje mu trzymać wszystko w tajemnicy. Chłopiec postanawia sam dociec prawdy...

 

Chłopcy z ulicy Panisperna (I ragazzi di via Panisperna)
reż.: Gianni Amelio; scen.: Gianni Amelio, Vincenzo Cerami, Alessandro Sermoneta; zdj.: Tonino Nardi, Marco Onorato, Giulio Pietromarchi; muz.: Riz Ortolani; Włochy 1989 (125 min)
w.: Andrea Prodan (Ettore Majorana), Mario Adorf (minister Corbino), Ennio Fantastichini (Enrico Fermi), Laura Morante (Laura),Virna Lisi (matka Ettore), Alberto Gimignani (Emilio Segre), Michele Melega (Franco), Giovanni Romani (Edoardo Amaldi), Giorgio Dal Piaz (Bruno Pontecorvo)

Historia zainspirowana prawdziwymi wydarzeniami z 1930 roku. W Instytucie Fizyki Uniwersytetu La Sapienza, mieszczącego się przy Via Panisperna w Rzymie, fizyk Enrico Fermi tworzy grupę młodych naukowców, których badania pozwolą dokonać wielkich odkryć w dziedzinie fizyki jądrowej. Jednak Gianni Amelio przede wszystkim powraca tu do swoich osobistych obsesji: relacji między "ojcem" i "synem" oraz walki między etyką i ambicją.

 

Otwarte drzwi (Porte aperte)
reż.: Gianni Amelio; scen.: Gianni Amelio, Vincenzo Cerami; zdj.: Tonino Nardi; muz.: Franco Piersanti; Włochy 1990 (108 min)
w.: Gian Maria Volonté (Sędzia Vito Di Francesco), Ennio Fantastichini (Tommaso Scalia), Renato Carpentieri (Consolo), Tuccio Musumeci (Spatafora), Silverio Blasi (adwokat), Vitalba Andrea (Rosa Scalia), Giacomo Piperno (oskarżyciel)
Nagroda Włoskich Krytyków Filmowych’ 1991 za reżyserię

Tommaso Scalia zamordował trzy osoby: swojego przełożonego, który go zwolnił, następcę na swoje miejsce pracy oraz własną żonę. Sam pragnie jak najszybszego procesu i wymierzenia kary. Sędzia Vito Di Francesco stara się jednak znaleźć sposób, by uchronić Tommasa przed egzekucją, ponieważ nie uznaje kary śmierci. I choć uda mu się ocalić skazańca, przyjdzie zapłacić mu za to wysoką cenę.


Złodziej dzieci (Il ladro di bambini)
reż.: Gianni Amelio; scen.: Gianni Amelio, Sandro Petraglia, Stefano Rulli; zdj.: Tonino Nardi, Renato Tafuri; muz.: Franco Piersanti; Włochy, Szwajcaria, Francja 1992 (114 min)
w.: Enrico Lo Verso (Antonio), Valentina Scalici (Rosetta), Giuseppe Ieracitano (Luciano), Maria Pia Di Giovanni (matka Rosetty i Luciano), Florence Darel (Martine)
Grand Prix Jury oraz nagroda jury ekumenicznego na MFF w Cannes’ 1992; David di Donatello Award’ 1992 za reżyserię


Mediolańska policja aresztuje sycylijską imigrantkę, która zmuszała swoją 11 letnią córkę Rosettę do prostytucji, by zapewnić byt rodzinie. Sąd decyduje, że dziewczynka i jej 10 letni brat Luciano mają zamieszkać w przyklasztornym sierocińcu w Civitavecchia. Do eskorty małoletnich zostaje wyznaczony młody, sympatyczny funkcjonariusz Antonio. Na miejscu okazuje się jednak, że przybysze nie mogą tu pozostać i zostają wysłani do ośrodka dla trudnej młodzieży, który znajduje się na Sycylii... Podczas długiej podróży dzieci i Antonio zaprzyjaźniają się. Niebawem jednak ich zażyłość zostaje poddana ciężkiej próbie.

 

Lamerica
reż.: Gianni Amelio; scen.: Gianni Amelio, Andrea Porporati, Alessandro Sermoneta; zdj.: Luca Bigazzi; muz.: Franco Piersanti;  Francja, Włochy 1994 (125 min)
w.: Enrico Lo Verso (Gino), Michele Placido (Fiore), Piro Milkani (Selimi), Carmelo Di Mazzarelli (Spiro), Elida Janushi (kuzyn Selimiego), Sefer Pema (dyrektor więzienia)
Nagroda Krytyki na MFF w Sao Paulo’ 1995; nagroda za reżyserię na MFF w Wenecji’ 1994

Dwóch włoskich gangsterów przybywa do Albanii zaraz po upadku komunizmu, by założyć fikcyjną firmę i czerpać z niej zyski. Do realizacji planu potrzebny jest im tylko „pionek”, który oficjalnie będzie widniał w dokumentacji przedsiębiorstwa. Wybór pada na starego Spiro, którego znajdują w więzieniu. Niecny proceder wydaje się być łatwy do przeprowadzenia, jednak młodszy z Włochów - Gino, po rozmowie sam na sam ze starcem, napotyka kilka problemów...  Daleko od swoich korzeni, tracąc tożsamość w głębokiej Albanii, zaczyna się zmieniać.


Klucze do domu (Le chiavi di casa)
reż.: Gianni Amelio; scen. (na podst. powieści Giuseppe Pontiggii): Gianni Amelio; zdj.: Luca Bigazzi; muz.: Franco Piersanti; Włochy, Francja, Niemcy 2004 (105 min)
w.:  Kim Rossi Stuart (Gianni), Alla Faerovich (Nadine), Andrea Rossi (Paolo), Pierfrancesco Favino (Alberto), Charlotte Rampling (Nicole), Manuel Katzy (taksówkarz), Michael T. Weiss (Andreas)
Nagroda Stowarzyszenia Włoskich Krytyków Filmowych’ 2005 za reżyserię

Wzruszająca opowieść o młodym ojcu, który po raz pierwszy w życiu spotyka swojego upośledzonego fizycznie i umysłowo syna Paolo. Chłopiec urodził się przed 15 laty, poród był trudny, okupiony śmiercią matki i licznymi urazami, które stały się przyczyną jego kalectwa. Przerażony ojciec, Gianni, porzucił go, oddając na wychowanie rodzinie żony. Teraz zgadza się odwieźć syna do kliniki w Berlinie na testy. W obcym mieście, wśród obcych ludzi, którzy posługują się nieznanym językiem, między ojcem i synem rodzi się niezwykła więź. Jej istotę gotowi są pojąć tylko tacy ludzie jak Nicole - matka równie jak Paolo doświadczonej Nadine. Ta podróż pozwoli zbudować od początku relację ojca z synem i nauczy akceptować różnice, czy jednak Gianniemu wystarczy sił i samozaparcia, by zająć się chłopcem na stałe?

 

Zagubiona gwiazda (La stella che non c’e)
reż.: Gianni Amelio; scen. (na podst. powieści Ermanno Rea): Gianni Amelio; Umberto Contarello; zdj.: Luca Bigazzi; muz.: Franco Piersanti; Włochy, Francja, Szwajcaria, Singapur 2006 (103 min)
w.: Sergio Castellitto (Vincenzo Buonavolonta), Ling Tai (Liu Hua), Angelo Costabile (Giovane Operaio); Hiu Ha (Chong)

Vincenzo, włoski inżynier zajmujący się konserwacją maszyn, jest bardzo uczciwym i odpowiedzialnym człowiekiem. Kiedy więc odkrywa, że urządzenie, które jego firma sprzedała klientowi z Chin, ma poważną usterkę, postanawia osobiście wyruszyć do Szanghaju, aby wymienić uszkodzony element i tym samym zapobiec ewentualnej tragedii. Jednak po dotarciu na miejsce zamiast spodziewanej wdzięczności nasz bohater napotyka mur niezrozumienia i obojętności. Nikt nie wie, do jakiego miasta trafiła maszyna, i nikogo to specjalnie nie interesuje. Zagubiony i coraz bardziej bezradny Vincenzo spotyka w końcu młodą kobietę, Liu Hua, która zgadza się jako tłumaczka i przewodniczka pomóc mu w poszukiwaniach. Wspólna podróż zbliża ich do siebie, a odkrycie mrocznych sekretów z przeszłości tworzy niezwykłą emocjonalną więź...


Echa dzieciństwa (Cosi rideverano)
reż.: Gianni Amelio; scen.: Gianni Amelio, Alberto Taraglio, Daniele Gaglianon, Lillo Iacolino; zdj.: Luca Bigazzi; muz.: Franco Piersanti; Włochy 1998 (130 min)
w.: Enrico Lo Verso (Giovanni), Francesco Giuffrida (Pietro), Simonetta Benozzo (Ada), Domenico Ragusa (Simone), Claudio Contartese (Rosario), Rosaria Danze (Lucia), Fabrizio Gifuni (Pelaia)
Złoty Lew za najlepszy film na MFF w Wenecji’ 1998

Historia dwóch sycylijskich braci, z których starszy Giovanni jest analfabetą. Wie, jak trudno jest żyć, kiedy się nie umie czytać ani pisać. Gotowy jest na każde poświęcenie, by jego młodszy brat, Pietro, zdobył wykształcenie i wspiął się po drabinie społecznej. Pietro nie lubi szkoły i wolałby zacząć pracować. Mimo to ulega bratu i rozpoczyna naukę w wielkim mieście. Kiedy Giovanni postanawia odwiedzić Pietra w Turynie, sprawy przyjmują niespodziewany, dramatyczny obrót.

 

Miasto Słońca (La città del sole)

reż.: Gianni Amelio; scen.: Mimmo Rafele, Gianni Amelio; zdj.: Tonino Nardi; muz.: Remigio Ducros; Włochy 1973 (84 min)
w.: Giulio Brogi, Daniel Sherrill, Umberto Spadaro, Riccardo Mangano, Giancarlo Palermo, Ernesto Colli

Film przybliża historię Tommaso Campanelli, kalabryjskiego mnicha, którego utopijna wizja egalitarnej społeczności w XVII wieku przewidziała wiele idei współczesnego socjalizmu. Zakonnik za swe rewolucyjne podejście do chrześcijaństwa został oskarżony przez Kościół o herezję. Zderzenie jego idei z feudalnym porządkiem południowej Hiszpanii zaowocowało rosnącą spiralą przemocy.

 

Bertolucci według kina (Bertolucci secondo il cinema)

reż.: Gianni Amelio; zdj.: Renato Tafuri; Włochy 1976 (62 min)
w.: Bernardo Bertolucci, Giuseppe Bertolucci, Laura Betti, Robert De Niro, Gérard Depardieu, Sterling Hayden, Burt Lancaster

Film dokumentalny opowiadający o kręceniu obrazu "Wiek XX". Amelio pozwala nam zajrzeć „za kulisy”, pokazuje sposób kręcenia poszczególnych scen przez Bertolucciego, zamieszcza wypowiedzi aktorów oraz samego mistrza.

 

Śmierć przy pracy (La morte al lavoro)

reż.: Gianni Amelio; scen.: Gianni Amelio, Mimmo Rafele; zdj.: Angelo Sciarra; Włochy 1978 (83 min)
w.: Fausta Avelli (dziewczyna), Eva Axén (Eva), Clara Colosimo (The Maid), Giovannella Grifeo (Vera), Federico Pacifici (Alex)

Nagroda FIPRESCI za reżyserię na MFF w Locarno’ 1978

Młody człowiek znajduje mieszkanie do wynajęcia w starej kamienicy. Okazuje się, że wcześniej zajmował je aktor, który zostawił większość swoich rzeczy i pamiątek. Nowy lokator wiedziony ciekawością wszystko przegląda, łącznie z fragmentami filmów. Kiedy znajduje pistolet, stwierdza, że aktor musiał popełnić samobójstwo. W pewnym momencie zauważa w sąsiednim budynku piękną kobietę. Zaczyna mieć na jej punkcie obsesję – przestaje chodzić do pracy, unika swojej dziewczyny...

 

Efekty specjalne (Effetti speciali)

reż.: Gianni Amelio, scen. (na podst. powieści Aldousa Huxleya): Gianni Amelio; zdj.: Guido Bertoni; muz.: Roman Vlad; Włochy 1978 (95 min)
w.: Aldo Reggiani (Luca), José Quaglio (Boris Delvaux), Olga Karlatos (Marta), Jacques Herlin (Max), Angela Goodwin (guwernantka)

Oryginalny thriller na podstawie powieści Aldousa Huxleya, którego bohaterami są stary reżyser i młodzi entuzjaści filmów grozy.

 

Mały Archimedes (Il Picollo Archimede)

scen. i reż.: Gianni Amelio; zdj.: Guido Bertoni; muz.: Roman Vlad; Włochy 1979 (83 min)
w.: Renato Moretti (Ojciec Guido),  Shirley Corrigan (Elizabeth), John Steiner (Alfred), Aldo Salvi (Guido),  Mark Morganti (Robin), Laura Betti (Pani Bondi)
Nagroda publiczności dla najlepszej aktorki (L. Betti) na MFF w San Sebastian’ 1979

Historia prostego włoskiego chłopca, u którego pewien Anglik odkrywa niezwykłe zdolności muzyczne i matematyczne. Życie małego geniusza może się odmienić, jednak po wyjeździe cudzoziemca, jego sąsiedzi zaczynają go wykorzystywać. Kiedy angielski opiekun chłopca dowiaduje się, jak jest traktowany, postanawia powrócić. Okazuje się, że jest za późno...

 

Koniec gry (La fine del Gioco)

scen. i reż.: Gianni Amelio; zdj.: Giulio Albona; Włochy 1970 (58 min)
w.: Gianni Amelio, Gregoretti Ugo, Luigi Valentino

Dziennikarz towarzyszy dwunastoletniemu Leonardo w podróży pociągiem z sierocińca do miejscowości, w której się urodził. Mężczyzna przygotowuje materiał na potrzeby telewizji. Traktuje chłopca jak przeciętnego, typowego przedstawiciela pewnej badanej grupy. Zadaje mu kolejne pytania, kiedy nagle Leonardo wysiada z pociągu, zdejmuje buty i zaczyna iść boso przez pole. Wieś, w której się zatrzymali okazuje się być pusta jak relacja między głównymi bohaterami...